آبدرمانی و فیزیوتراپی درآب (معرفی، کاربرد و مزایا)

آبدرمانی چیست؟

آبدرمانی و فیزیوتراپی در آب شامل انجام تمرینات و تکنیک های خاص تمرین در آب برای کمک به تسکین درد، آرامش و تقویت عضلات، افزایش گردش خون و متعاقباً بهبود عملکرد است. آب درمانی همچنین به بزرگسالان و کودکانی که تحرک محدودی دارند اجازه می دهد تا تحرک خود را در آب به حداکثر برسانند.

نحوه عملکرد آبدرمانی:

آب دارای تعدادی ویژگی فیزیکی است که آبدرمانی را به یک روش درمانی موثر تبدیل می کند:

اثر شناوری: در آبدرمانی آب بدن را پشتیبانی می کند و به آن اجازه می دهد شناور شود. این کار استرس مفاصل تحمل کننده وزن را کاهش می دهد و به بیمارانی که قادر به تحمل وزن نیستند این فرصت را می دهد تا بدون نگرانی از آسیب بیشتر این کار را انجام دهند.

نیروهای گرانشی کاهش یافته: در آبدرمانی کاهش گرانش امکان حرکت راحت مفاصل را فراهم می کند.

اثر مقاومتی: در آبدرمانی کشش آب مقاومت را افزایش می دهد و می تواند برای تقویت عضلات شما استفاده شود.

اثر گرمایی: در آبدرمانی چون آب گرمتر از یک استخر شنای معمولی است، این امر به شل شدن عضلات و کاهش هرگونه اسپاسم عضلانی کمک می کند. گرمای آب همچنین گردش خون را در بدن افزایش می دهد که در تسریع روند بهبودی حیاتی است.

اثر آرام بخش: در آبدرمانی آب گرم اثری ایجاد می کند که مسیرهای درد را به مغز مسدود می کند و به عنوان مسکن درد عمل می کند و باعث می شود ورزش راحت تر از حالت عادی باشد.

فواید آبدرمانی:

استفاده از آبدرمانی به عنوان بخشی از درمان فیزیوتراپی می تواند به مزایای بسیاری منجر شود که اعم آنها عبارتند از:

• کاهش درد

• بهبودی سریعتر بعد از جراحی

• آموزش مجدد و تشویق به حرکت عادی

• امکان ایستادن در افرادی که قادر به تحمل وزن خارج از آب نیستند ( اثر شناوری آب)

• بهبود تکنیک راه رفتن

• بهبود سطح آمادگی هوازی

• بهبود تعادل و هماهنگی

• افزایش قدرت عضلات ضعیف

• افزایش دامنه حرکتی مفاصل شما

• بهبود استقلال و عملکرد

• بهبود گردش خون

• تحرک و افزایش طول عضلات

• افزایش اعتماد به نفس

• کاهش ترس از افتادن

• تجربه ای آرامش بخش

مواردی استفاده از آبدرمانی:

از آبدرمانی برای درمان علائم و شرایط مختلف از جمله موارد زیر استفاده می شود:

درد مزمن:

آبدرمانی یک دوره درمانی توصیه شده برای بیماران مبتلا به هر نوع شرایط درد مزمن است. آبدرمانی با تقویت حرکت طبیعی، افزایش طول عضله و افزایش قدرت و کنترل عضلانی، درد را کاهش می دهد. مواردی که آبدرمانی می تواند برای آنها مفید باشد عبارتند از فیبرومیالژیا، سندرم درد منطقه ای پیچیده و شرایط طولانی مدت اسکلتی عضلانی.

بیماری های عصبی: 

افراد مبتلا به بیماری های عصبی اغلب قادر به انجام فعالیت هایی در استخر هستند که قادر به انجام آنها در خشکی نیستند. هیدروتراپی و آبدرمانی همچنین به عنوان راهی برای کاهش اسپاسم عضلانی در بیماران مبتلا به آسیب مغزی شدید تروماتیک و افزایش قدرت در بسیاری از بیماری‌های عصبی استفاده می‌شود.

بیماری های  قلبی عروقی و ریوی:

آبدرمانی را می توان برای افزایش استقامت عضلانی و قلبی ریوی در سالمندان یا برای توانبخشی به دنبال موارد نارسایی مزمن قلبی یا تشدید بیماری تنفسی استفاده کرد.

بیماری های اسکلتی عضلانی:

چه مربوط به ورزش باشد و چه مربوط به سن، آبدرمانی می تواند به بهبود عملکرد پس از آسیب اسکلتی عضلانی کمک کند. بیماری های رایج درمان شده عبارتند از: استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت آنکیلوزان، پیچ خوردگی مچ پا، پارگی عضلات بالا خاری، و کمردرد.

پس از جراحی:

آبدرمانی برای تسریع بهبودی بیماران پس از جراحی کمر، شکم یا اندام تحتانی که باعث می شود آنها در حرکت کردن مشکل داشته باشند و یا قادر به تحمل وزن کامل نباشند استفاده می شود. آبدرمانی به افزایش حرکت مفاصل و افزایش قدرت عضلانی کمک می کند. نمونه‌هایی از جراحی‌هایی که بعد از انجام آنها آبدرمانی می‌تواند برایشان مفید باشد عبارتند از: جراحی رباط صلیبی قدامی، جراحی تثبیت داخلی شکستگی کالیس و تعویض کامل مفصل اندام تحتانی از قبیل تعویض مفصل زانو و تعویض مفصل لگن.

اطفال:

آبدرمانی یک روش رایجی است که برای درمان کودکان مبتلا به بیماری های عصبی عضلانی و ارتوپدی یا پس از جراحی استفاده می شود. مواردی که استفاده از آبدرمانی برای آنها مفید است عبارتند از: سندرم رت، فلج مغزی، مُهره‌شِکاف(اسپینا بیفیدا)، آتروفی عضلانی نخاعی نوزادان و پس از جراحی.

آبدرمانی برای بیماری های اسکلتی عضلانی:

آبدرمانی پس از آسیب اسکلتی عضلانی برای کمک به بهبود عملکرد استفاده می شود. آبدرمانی در درمان طیف وسیعی از بیماری های اسکلتی عضلانی مفید است که به چند مورد اشاره می کنیم:

•آرتروز

•روماتیسم مفصلی

•اسپوندیلیت آنکیلوزان

•پیچ خوردگی مچ پا

• کشیدگی همسترینگ

• کشیدگی عضلات چهار سر ران

•درد پایین کمر

• پارگی عضلات فوق خار

مزایای آبدرمانی برای بیماران دچار مشکلات اسکلتی عضلانی چیست؟

هدف اصلی آبدرمانی در درمان آسیب های اسکلتی عضلانی، تسریع در بازیابی عملکرد است. برای دستیابی به این هدف، چندین هدف دیگر نیز باید در نظر گرفته شود که عبارتند از:

• کاهش درد

• بهبود قدرت

• بهبود انعطاف پذیری

• افزایش اعتماد به نفس

آب یک محیط حمایتی منحصر به فرد را فراهم می کند که در آن توانبخشی عضلات و مفاصل می تواند بسیار موثر باشد. اثر شناوری تجربه شده در آب باعث کاهش وزن استخوان ها، ماهیچه ها و مفاصل می شود. این اثر همراه با اثر گرمایی بر کاهش تورم، افزایش جریان خون و کاهش درد موثر است.

آب یک مقاومت “سازگار” در برابر حرکت ایجاد می کند، به این معنی که مقاومت آب به سرعت انجام حرکت بستگی دارد. این امر به ویژه در صدمات اسکلتی عضلانی مفید است زیرا احتمال افزایش بیش از حد مقاومت را به حداقل می رساند. محیط آبدرمانی به شما این امکان را می دهد که این مفهوم را برای خودتان کشف کنید و الگوهای حرکتی عملکردی رایج مورد نیاز در زندگی روزمره خود را تمرین کنید. انجام تمرینات در اعماق مختلف، امکان افزایش تدریجی تحمل وزن بدن را که مفصل آسیب دیده باید تحمل کند، فراهم می کند.

آبدرمانی بیماران دچار مشکلات اسکلتی عضلانی شامل چه مواردی می شود؟

قبل از شرکت در جلسه آبدرمانی، یک ارزیابی اولیه زمینی توسط فیزیوتراپیست مسئول آبدرمانی خواهید داشت تا مشخص شود آیا آبدرمانی مناسب است یا خیر. در این جلسه فیزیوتراپیست تاریخچه دقیقی از وضعیت شما می گیرد و ارزیابی فیزیکی کاملی را انجام می دهد، همچنین در مورد اهداف شخصی که ممکن است بخواهید در طول جلسات آبدرمانی خود به آن برسید با شما صحبت خواهد کرد. سپس فیزیوتراپیست این اهداف بلند مدت را برای ایجاد چارچوبی از اهداف دست یافتنی کوتاه مدت که در یک بازه زمانی مشخص به دست می‌آیند، تجزیه می‌کند.

پس از ارزیابی در خشکی، می توان جلسات آبدرمانی را ترتیب داد. برنامه ای که برای دستیابی به اهداف مشخص شده در ارزیابی اولیه ایجاد شده است می تواند شامل تمرینات درمان های مختلف باشد از جمله:

• تمرینات کششی: استفاده از اثر شناوری آب برای کمک به شما در رسیدن به محدوده کامل

• تمرینات تقویتی: استفاده از مقاومت آب برای مقابله با حرکت، یا در مراحل بعدی ممکن است قطعاتی از دستگاه اضافه شود تا تمرینات به تدریج دشوارتر شود.

• تمرین راه رفتن: با تغییر عمقی که در آن تکنیک صحیح راه رفتن انجام می شود، می توان اثر گرانش را به تدریج اعمال کرد. این امکان یک دوره آماده سازی خوب را قبل از انتقال به تمرینات در خشکی فراهم می کند که در آن تأثیر کامل گرانش احساس می شود.

آبدرمانی برای بیماری های نورولوژیک و مغزواعصاب:

آبدرمانی برای درمان افراد مبتلا به بسیاری از بیماری های مغز و اعصاب، همراه با سایر تکنیک های توانبخشی استفاده می شود. اغلب بیماران نورولوژیک قادر به انجام فعالیت هایی در استخر هستند که قادر به انجام آن در خشکی نیستند. آبدرمانی همچنین به عنوان راهی برای کاهش اسپاسم عضلانی و افزایش قدرت عضلانی برای بسیاری از بیماری های مغز و اعصاب استفاده می شود.

موارد استفاده از آبدرمانی برای بیماران نورولوژیک:

• مولتیپل اسکلروزیس (MS)

• سکته مغزی (CVA)

• دیستروفی عضلانی

• بیماری پارکینسون

• آسیب تروماتیک مغز

• سندرم گیلن باره

مزایای آبدرمانی برای بیماران نورولوژیک چیست؟

هدف هیدروتراپی و آبدرمانی شامل همان اهدافی است که در خشکی اجرا می­شود. ویژگی های فیزیکی آب گرم باعث می شود که به طور موثرتری به این موارد دست یابید:

• جلوگیری از انقباضات بافت نرم و تحرک مفاصل سفت

• استفاده از اثر شناوری برای افزایش فعالیت عضلات

• توسعه کنترل حرکتی از طریق استفاده از اهداف عملکردی

• افزایش قدرت عضلانی

• افزایش استقامت

• افزایش عملکرد و افزایش استقلال

• بهبود کیفیت زندگی

• آب گرم باعث افزایش حرکت می شود، زیرا سفتی مفاصل را کاهش می دهد، تون را عادی می کند و باعث آرامش عضلات می شود. ترکیب این اثرات احتمالاً درد را تسکین می دهد.

• آب می تواند مقاومتی ایجاد کند که در مقابل آن می توانیم عضلات ضعیف را تقویت کنیم.

• اثر شناوری آب می تواند کشش غیرفعال را تسهیل کند.

• آب محیط امنی را برای تمرین تعادل و راه رفتن فراهم می کند، همچنین به فیزیوتراپیست اجازه می دهد تا راحت تر کار کند.

• اثر شناوری باعث کاهش تحمل وزن می شود و پیاده روی را می توان زودتر تمرین کرد.

آبدرمانی برای بیماری های ارتوپدی:

آبدرمانی برای تسریع بهبودی بیماران پس از هر عمل جراحی که منجر به کاهش حرکت، کاهش قدرت و بروز درد می شود استفاده می شود. هیدروتراپی معمولاً برای افرادی که پس از جراحی اندام تحتانی در تحرک و در تحمل کامل وزن مشکل دارند استفاده می شود. با این حال می توان از آبدرمانی برای توانبخشی پس از جراحی اندام فوقانی و کمر نیز استفاده کرد.

موارد استفاده از آبدرمانی برای بیماران ارتوپدی:

• تعویض کامل مفصل (لگن، زانو، مچ پا)

• جراحی ستون فقرات (دیسککتومی، دکامپرشن، لامینکتومی، فیوژن، فیکساسیون)

• تثبیت شکستگی (لگن، گردن و شفت استخوان ران، پلاتو تیبیا)

• جااندازی باز و فیکساسیون داخلی (درشت نی/نازک نی، مچ پا، شفت استخوان ران)

• ترمیم عضلات (چهارسر ران، همسترینگ)

• ترمیم رباط (رباط صلیبی قدامی خلفی ACL ، رباط جانبی داخلیMCL )

• مینیسکتومی یا ترمیم مینیسک 

• جراحی ارتوپدی برای هر مفصلی در بالا تنه

مزایای آبدرمانی برای بیماران ارتوپدی چیست؟

اهداف آبدرمانی پس از جراحی ارتوپدی تقریباً مشابه اهداف یک برنامه درمانی در خشکی است. این موارد عبارتند از:

• کاهش درد

• افزایش دامنه حرکتی

• افزایش قدرت

• بهبود توانایی عملکردی

• تصحیح الگوهای حرکتی عملکردی

• بهبود تعادل

• بهبود کیفیت زندگی

•آبدرمانی پس از جراحی های ارتوپدی ترمیم زودرس عملکرد را تسهیل می کند. بسته به اهداف شخصی، این می تواند تمرین راه رفتن یا افزایش دامنه حرکت در مفاصل خاص مورد نیاز برای کارهای عملکردی باشد. آبدرمانی از اصول فیزیکی آب استفاده می کند تا محیط متفاوت و ایمن تری را فراهم کند که در آن توانبخشی پس از عمل جراحی به راحتی انجام شود.

• اثر شناوری آب استرس مفاصل تحمل کننده وزن را کاهش می دهد و به بیمارانی که قادر به تحمل وزن نیستند این فرصت را می دهد که خیلی زودتر بدون نگرانی از آسیب این کار را انجام دهند.

• می توان از مقاومت آب به منظور ایجاد قدرت عضلانی استفاده کرد. میزان تلاش می تواند توسط فرد با تغییر سرعت تعیین شود. فیزیوتراپیست ها ممکن است قطعات بیشتری از تجهیزات را استفاده کنند تا چالش های بیشتری را برای مقابله با آن اضافه کنند.

• گرمای آب به شل شدن ماهیچه های سفت کمک می کند، این باعث می شود طیف وسیعی از تمرینات حرکتی راحت تر انجام شود و همچنین درد را کاهش می دهد.

آبدرمانی برای دردهای مزمن:

اگر درد بیش از سه ماه وجود داشته باشد مزمن در نظر گرفته می شود. درد مزمن ممکن است ناشی از آسیب، بیماری یا فشار بر ساختارهای مختلف بدن باشد. نوع درد ممکن است بسیار متفاوت باشد و ممکن است به صورت درد استخوان، درد عصبی یا درد عضلانی احساس شود. آب درمانی نوعی فیزیوتراپی تخصصی است که در درمان بزرگسالان و کودکان با شرایط مختلف استفاده می شود.

مزایای آبدرمانی برای دردهای مزمن چیست؟

آبدرمانی به ویژه برای دردهای مزمن موثر است، زیرا به روش های مختلف به طور همزمان برای تسکین علائم عمل می کند. مزایای اصلی به شرح زیر است؛

گرما: دارای اثر تسکین درد از طریق تحریک اعصاب گیرنده حرارتی در سراسر بدن است. انبساط بافت نرم و حرکت مایع در مفاصل بدن را افزایش می دهد. بافت عضلانی را آرام می کند و اثر آرام بخشی بر ذهن دارد.

شناوری: هر چه بیشتر غوطه ور می شوید، شناوری طبیعی بدن در آب باعث شناور شدن شما می شود. این امر فشار مستقیم روی مفاصل را کاهش می دهد و هر گونه درد مرتبط را کاهش می دهد و امکان حرکت آزادتر را فراهم می کند. این اثر را می توان به سادگی با حرکت به اعماق مختلف آب تنظیم کرد.

مقاومت آب: آب مقاومت ملایمی را ایجاد می کند که بسته به سرعت حرکت شما متغیر است. برای افزایش تون عضلانی و ایجاد قدرت در عضلات آسیب دیده مفید است. مقاومت ثابت آب به عنوان یک تثبیت کننده در حین حرکت عمل می کند و همراه با شناوری، اعتماد به نفس شما را برای حرکت بدون خطر عضو آسیب دیده یا دارای درد افزایش می دهد.

آبدرمانی برای بیماری های قلبی عروقی و ریوی:

آبدرمانی می تواند برای افزایش استقامت عضلانی و قلبی ریوی در بیماران با سابقه بیماری های مزمن قلبی عروقی و ریوی استفاده شود. هر بیمار مبتلا به بیماری قلبی عروقی یا ریوی طولانی مدت از گنجاندن آب درمانی در برنامه توانبخشی خود سود می برد.

موارد استفاده از آبدرمانی برای بیماران دچار بیماری های قلبی عروقی و ریوی عبارتند از:

• بیماری انسداد مزمن ریه (COPD)

• نارسایی قلبی

• آنژین

• بعد از انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی)

• بعد از جراحی قلب یا ریه

آبدرمانی به ویژه در افرادی که تمرین در خشکی را به دلیل درد یا محدودیت یک چالش می دانند مفید است. این گروه از افراد ممکن است دچار یک بیماری قلبی عروقی یا ریوی همراه با یک عارضه اسکلتی عضلانی به مانند موارد زیر باشند.

•آرتروز

•روماتیسم مفصلی

• بعد از عمل جراحی

•درد پایین کمر

• پیچ خوردگی مچ پا یا هرآسیب دردناک دیگر اندام تحتانی

اهداف آبدرمانی برای بیماری های قلبی عروقی و ریوی چیست؟

آبدرمانی ممکن است به عنوان بخشی از یک برنامه توانبخشی ریوی یا توانبخشی قلبی استفاده شود. آبدرمانی یک محیط حمایتی منحصر به فرد را فراهم می کند که در آن افراد با شرایط پزشکی متعدد می توانند با کاهش درد ورزش کنند. در مراکز فیزیوتراپی در آب، تیم فیزیوتراپیست باتجربه برنامه ای را برای برآوردن نیازهای هر فرد ایجاد می کنند تا اهداف توانبخشی زیر را در برگیرد:

• افزایش تحمل تمرین برای فرد

• کاهش بروز تنگی نفس (تنگی نفس)

• افزایش کیفیت زندگی  و احساس رفاه

• تقویت عضلات

• افزایش دانش و آگاهی بیماران تا بهتر بتوانند به طور روزمره با وضعیت خود کنار بیایند.

• کاهش درد

• بهبود عملکرد

مزایای آبدرمانی برای بیماران قلبی عروقی و ریوی چیست؟

آبدرمانی به ویژه برای بیماران مبتلا به بیماری ­های قلبی عروقی یا تنفسی که دارای شرایطی هستند که تحرک آنها محدود شده یا درد قابل توجهی در حین ورزش برای آنها ایجاد میشود مفید خواهد بود. این مزایا را می توان به اصول فیزیکی مختص به آبدرمانی نسبت داد. مزایایی از قبیل:

• اثر گرمایی: آب گرم به شل شدن عضلات، کاهش اسپاسم و کاهش درد کمک می کند

• اثر شناوری: از آنجایی که آب از بدن حمایت می کند، استرس روی مفاصل تحمل کننده وزن کاهش می یابد، این بدان معناست که در آب تمرین تلاش کمتری میطلبد و تنگی نفس زمان بیشتری برای ایجاد به طول می انجامد.

آبدرمانی برای کودکان:

آبدرمانی در درمان کودکان مبتلا به بیماری های عصبی عضلانی و ارتوپدی همچنین پس از جراحی کودکان برای بهبود عملکرد و بهبود کیفیت زندگی آنها مورد استفاده قرار میگیرد.

موارد استفاده از آبدرمانی برای کودکان عبارتند از:

• فلج مغزی

• مُهره‌شِکاف (اسپینا بیفیدا)

• دیستروفی عضلانی

• اوتیسم

• دیسپراکسی

• سندرم داون

اهداف آبدرمانی برای کودکان:

آبدرمانی برای کودکان به دنبال دستیابی به اهداف مشابه با برنامه های تمرین در خشکی است. این روش در ترکیب با برنامه های تمرین در خشکی به منظور اطمینان از انتقال مهارت های عملکردی به کودکان استفاده خواهد شد. اهداف معمولی یک برنامه آبدرمانی کودکان عبارتند از:

• ارتقاء رشد طبیعی

• حرکت به سمت نقاط عطف فیزیکی

• کاهش درد

• نرمال کردن لحن

• افزایش قدرت

• افزایش عملکرد

• فراهم کردن آرامش

• تحرک مفاصل سفت

• افزایش توانایی تحمل وزن

مزایای آبدرمانی برای کودکان:

آبدرمانی به دلایل زیر یک روش درمانی ارجح برای کودکان است:

• کودکان، بودن در آب را سرگرم کننده تر از توانبخشی معمولی در خشکی می دانند

• کودکان از ورزش کردن در استخر لذت می برند و بنابراین مایل به انجام بیشتر تمرین در آب دارند، این به معنای افزایش انطباق کودکان با تمرینات است.

• اثر شناوری و دمای گرم آب استخر آبدرمانی باعث می شود تمرینات با درد کمتری انجام شوند.

هیدروجیم تولید کننده بیش از 30 نمونه از تجهیزات آبدرمانی و ورزش در آب در ایران

www.HydroGym.ir

09128859550

اینستاگرام: HydroGymir

مطالب ترجمه شده از وب سایت physio.co.uk